Vóór corona stond het mkb er goed voor en ondanks de crisis is dat in de basis nog steeds het geval. De steunmaatregelen van de overheid hebben effect gehad en een grote groep bedrijven heeft het goed gedaan. Tegelijkertijd staat bij veel andere ondernemers het water aan de lippen.

Gemiddeld steeg de omzet in 2020 met 0,6 procent, versus +6 procent een jaar eerder. De winstgroei kwam uit op ruim 9 procent, tegenover ruim 14 procent in het voorgaande jaar. De winstgroei van ruim 9 procent is wel het laagste percentage in jaren. In de afgelopen vijf jaar nam de winst elk jaar tussen de 14 en 30 procent toe (zie de grafiek). Dit blijkt uit het nieuwe SRA-rapport ‘Branches in Zicht 2021, de harde cijfers van Nederlandse ondernemingen’.

Perspectief en investeringskracht

De impact van corona is enorm, maar ook de onderlinge verschillen zijn groot: er zijn bedrijven die een prima jaar hebben gehad of snel kunnen herstellen als de economie aantrekt, maar er zijn ook ondernemers die hun omzet volledig of grotendeels hebben zien wegvallen. Om het mkb als groeimotor van de Nederlandse economie van voldoende brandstof te voorzien, pleiten SRA-bestuurslid Harry Marissen en Jacco Vonhof, voorzitter van MKB-Nederland, voor perspectief en rust voor de ondernemer en aandacht voor het individuele verhaal.

Marissen: “Nu het einde van de crisis in zicht komt, is voorzichtig optimisme op zijn plaats. Mits de steunmaatregelen niet te snel worden afgebouwd, er maatwerk komt voor ondernemers die onevenredig gedupeerd zijn, er een ruimere regeling komt voor het terugbetalen van belastingschulden én de overheid investeert in een goed financierings- en investeringsklimaat.”

Vonhof beaamt dat: “Ondernemers hebben adempauze nodig, zonder lastenverzwaringen, en een goed herstelplan dat hen in staat stelt er weer bovenop te komen en vervolgens weer te investeren en groeien. Op macroniveau kunnen de cijfers er best goed uitzien, maar je moet blijven kijken naar het verhaal op microniveau.”

Omzetontwikkeling over 2020

De omzet is in 2020 met 0,6 procent gestegen. De coronacrisis heeft duidelijk effect gehad, want in de voorgaande jaren kwam de groei telkens uit tussen de 4 en 10 procent. De verschillen tussen en binnen branches zijn groot. De omzet steeg het sterkst in de detailhandel (+10 procent) en de zorg (+6 procent) en daalde het sterkst in de horeca (-22 procent) en de automotive (-5 procent).

Ondernemers in Groningen, Friesland en Drenthe presteerden in 2020 beter dan de rest van het land. Hier wist 58,7 procent van de mkb-bedrijven de omzet gelijk te houden of op te schroeven.

Uit de SRA-verdeling naar jaaromzet blijkt dat vooral de kleinere mkb-bedrijven (tot 1 miljoen euro) de omzet vorig jaar zagen stabiliseren of groeien (bijna 60 procent). Van de grote bedrijven (> 10 miljoen) wist bijna de helft de omzet gelijk te houden of te verhogen.

Winstontwikkeling over 2020

De winst is in 2020 met ruim 9 procent toegenomen. Dit is minder sterk dan in de voorgaande jaren, maar gezien de relatief stabiele omzet opvallend positief. Dit komt door het effect van de steunmaatregelen en de afname van de personeelskosten (deels als gevolg van de boeking van de NOW op deze post). Gemiddeld gaat 25 procent van de omzet op aan personeelskosten, dus een daling heeft een groot effect op de winst.

De verschillen in winstontwikkeling waren groot. In de horeca daalde de winst met ruim 30 procent, maar in de detailhandel kwam per saldo een stijging van 42 procent uit de bus. Op regioniveau was het beeld het positiefst in Groningen, Friesland en Drenthe. In deze provincies zag bijna 56 procent van de bedrijven de winst gelijk blijven of stijgen.

Uit de verdeling naar jaaromzet blijkt dat vooral bedrijven met een omzet van 10 miljoen euro of meer de winst vorig jaar hebben zien stabiliseren of groeien (bijna 56 procent).

Kredietwaardigheid op recordhoogte

Uit berekeningen van SRA-BiZ komt naar voren dat gemiddeld 83,2 procent van het mkb vorig jaar een PD-rating van onder de 1 procent liet zien; dit is opnieuw een verbetering ten opzichte van het voorgaande jaar. Hierbij moeten we wel opmerken dat de steunmaatregelen van de overheid het beeld vertekenen en dat de verschillen binnen de branches groot zijn. Per saldo kunnen we echter constateren dat bedrijven die aan het begin van de crisis een PD-rating tussen 1 en 3 procent hadden, wat sneller boven de 3 procent zijn uitgekomen. Dit bevestigt het vermoeden dat hoe sterker bedrijven de crisis zijn ingegaan, hoe groter hun overlevingskans is.

De logistiek, de industrie, de bouw, de medische zorg, specialistische zakelijke dienstverleners en de detailhandel laten de sterkste verbetering zien. In de horeca nam de kredietwaardigheid af.